Biospecialist Origin’O wordt momenteel volop omgebouwd tot Ekoplaza, met een eerste winkel die al op 10 december opende. De Nederlandse biologische keten wordt door die switch de grootste in zijn soort in de Benelux. Els Lammertyn (manager Ekoplaza België), Luc Dossche (directeur van Belgisch moederhuis en groothandel Biofresh) en Erik Does (algemeen directeur van groothandel Udea en Ekoplaza) kijken er vol verwachting naar uit.

Het zijn bijzondere omstandigheden waarin het interview met Els Lammertyn, Luc Dossche en Erik Does plaatsvindt. In de winkel in Beersel (Alsemberg), de eerste van Ekoplaza die de deuren opent in ons land, weerklinkt midden november nog volop het geluid van slijpschijven, hamers en boormachines. Een handvol werklui levert tussen lege rekken een gevecht tegen de klok. Corona heeft de planning door elkaar geschud: de opening van de eerste Ekoplaza was voorzien voor oktober, uiteindelijk zou het december worden. Erik Does, algemeen directeur van Ekoplaza en de Nederlandse groothandel Udea, is niet fysiek aanwezig bij het interview. Hij neemt digitaal deel aan het gesprek – naar België komen is in de huidige omstandigheden niet mogelijk. De aanleiding voor het gesprek is dat de Belgische consument vanaf volgend jaar kennis maakt met de bioketen. Het is de bedoeling dat tegen midden volgend jaar veertien winkels van Origin’O omgebouwd zijn tot Ekoplaza-winkels.

Waarom hebben jullie besloten om alle winkels van Origin’O om te vormen tot Ekoplaza?

Luc Dossche: Het idee is beginnen rijpen toen twee familiebedrijven elkaar vorig jaar vonden, elk met een groothandel en een retailketen: Udea en Ekoplaza aan Nederlandse kant, Biofresh en Origin’O aan Belgische kant. We zagen dat onze klanten niet alleen biologisch en lokaal, maar ook digitaal wilden kopen. Als je jouw klanten zowel digitaal als fysiek goed wilt bedienen, moet je grote investeringen doen. Daarom zagen we al gauw in dat schaalgrootte ons heel wat voordelen zou bieden. Op die manier zijn we tot een fusie gekomen. Ekoplaza staat het verst in customer journey, met meer dan tachtig winkels in Nederland. Het ligt voor de hand om daar gebruik van te maken. Tegelijk hadden we via Origin’O heel veel expertise op de Belgische markt. We voegen het beste van de twee werelden samen.

Erik Does: De vraag is of we elkaars concurrenten zouden worden ofwel elkaar zouden versterken. We hebben heel snel besloten dat het dat laatste zou worden.

Wat verandert er voor de klanten die vertrouwd zijn met Origin’O? 

Luc Dossche: De klanten gaan grotendeels dezelfde producten terugvinden als in Origin’O, aangevuld met nieuwe dingen zoals convenience food: gesneden groenten of kant-en-klare maaltijden. We hebben de voorbije maanden bij Origin’O een enorme groei gezien. We spreken een nieuw publiek aan. Niet alleen wij, ook de andere biowinkels in België hebben een sterke groei neergezet. We stemmen ons aanbod op dat nieuwe cliënteel af door die convenience-producten.

Els Lammertyn: We introduceren ook ons eigen Ekoplaza-merk. Ik denk dat het goed is dat we naast de A-merken een huismerk aanbieden, waarbij we een misschien iets prijsbewuster publiek kunnen aanspreken.

Erik Does: Het huismerk is in Nederland een groot succes, waarmee we de nieuwe bioconsument een houvast geven.

Nog een belangrijk element bij Ekoplaza is digitale aanwezigheid. Die bouwen jullie ook uit in België?

Luc Dossche: In Nederland hebben we een hele sterke digitale poot, Ekoplaza.nl. Dat gaan we ook in België aanbieden, met specifieke smaken uit België, zodat de klant zijn boodschappen digitaal kan doen en ze bij ons kan komen afhalen. We zien daar een sterke groei in, zeker tijdens de voorbije maanden. We moeten de klant ook digitaal volgen, anders riskeren we hem kwijt te spelen. De biologische sector is daar nog niet altijd aanwezig, maar moet daar volgens ons een antwoord op bieden. Thuisleveringen doen we nog niet, maar dat staat zeker wel op de planning.

Erik Does: In Nederland gebeurt het al en het komt er ook in België. We zetten stevig in op omnichannel, zodat de klant kan zien wat er beschikbaar is en waar en wanneer hij zijn boodschappen op kan halen of kan laten bezorgen. We doen het overal in Nederland. Soms vanuit winkels, soms vanuit clusters, soms via gespecialiseerde bezorgers.

Hoe groot is jullie ambitie op de Belgische markt?

Luc Dossche: We willen als groothandel gespecialiseerd in biologische voeding samenwerken met onafhankelijke biospeciaalzaken. We doen dat nu al voor een stuk, maar we willen dat uitbreiden. Niet alleen door via onze groothandel producten aan te bieden, maar ook door nieuwe diensten aan te bieden. We denken vooral aan het digitale luik, waarbij winkels kunnen gebruik maken van onze IT-infrastructuur, maar ook aan bijvoorbeeld promoties, foldermateriaal en een kassasysteem. De onafhankelijke biowinkels in België worden goed gemanaged, maar wij kunnen hun verlossen van een heleboel taken, zodat zij zich veel meer op de winkel zelf en op hun klanten kunnen concentreren. We willen de biosector in België groter maken. De voordelen van de schaalgrootte gaan niet alleen naar Ekoplaza, maar ook naar kleine biowinkels.

Erik Does: We willen de concurrentiekracht van de Belgische biospecialisten vergroten. Als je naar de Belgische biomarkt kijkt, is er nu geen retailbedrijf. Er is groothandel en er zijn daarnaast allemaal aparte biowinkeltjes. We kunnen de sector helpen groeien en verder professionaliseren. De synergievoordelen die heel erg noodzakelijk zijn, gaan we ook in België bieden. Dat is een fundamenteel grote verandering die we vanaf volgend jaar gaan laten zien.

Er komt een consolidatiegolf in de Belgische biomarkt?

Erik Does: Ik denk niet dat ik de enige ben die denkt dat we meer moeten gaan samenwerken. Dat kan tot allerlei vormen van samenwerkingen leiden, of het nu gaat van het aanbieden van een IT-infrastructuur of het uitwerken van promoties. Ik denk dat er ook in België een enorme behoefte zal komen aan online aanbod. Dat kan je alleen door samen te werken. De investeringen zijn zo groot dat je wel moét samenwerken. De Belgische biomarkt is versnipperd, maar wij zijn klaar om dat te verbeteren.

We willen de concurrentiekracht van de Belgische biospecialisten vergroten. In België heb je groothandel en daarnaast allemaal aparte biowinkeltjes. We kunnen de sector helpen groeien en verder professionaliseren. - Erik Does

In Nederland hebben jullie verschillende overnames gedaan. Komen die er ook in België?

Els Lammertyn: We hebben niet echt een masterplan, we hebben geleerd om de dingen stap per stap te doen. Laat ons eerst onze winkels zo goed mogelijk inrichten en afstemmen op de klant vooraleer we verder kijken. We zien dat de markt in beweging is en dat er bij sommige mensen interesse is in wat we doen. Op zijn tijd kan daar iets van komen, maar het is nu niet aan de orde.

Jullie willen de biologische markt in België laten groeien. Hoeveel groeimarge is er, denken jullie?

Luc Dossche: De markt is nu al bij al nog klein, ik denk dat het goed is voor zo’n 5% van de totale markt. Dat is weinig, zeker als je ziet dat de Europese doelstelling is om naar 25% biologische landbouw te gaan. Er is nog plaats voor heel wat biologische winkels en heel wat groei, zonder dat we daar een cijfer willen op plakken. Maar onze bedoeling is in de eerste plaats deze winkels goed op poten zetten en de biologische markt een duwtje in de rug geven.

Welk marktaandeel heeft Ekoplaza in Nederland?

Erik Does: We zijn niet zo bezig met marktaandeel. In bio zal het wel redelijk wat zijn, maar we willen vooral zelfstandig groeien. We hebben het geluk dat we geen aandeelhoudersstructuur hebben die daar hele harde doelen voor vooropstelt. Als we kansen zien, willen we ze grijpen, we sluiten daarbij niet uit dat we naar andere landen gaan, maar we moeten eerst een gedegen basis hebben. We willen niet te snel gaan. De focus ligt dus nu eerst op België. Ik denk dat we sowieso al een enorme groei gekend hebben.

Met deze fusie bieden we het beste van twee werelden. Ekoplaza staat het verst in customer journey, met meer dan tachtig winkels in Nederland. Het ligt voor de hand om daar gebruik van te maken. - Luc Dossche

Aan welke landen denkt u nog?

Erik Does: We leveren vandaag in heel veel landen in Europa. We hebben heel veel contacten. We krijgen regelmatig ketens en groothandels aangeboden, maar op dit moment vinden we dat geen realiteit. Onze focus ligt op België en Nederland.

Luc Dossche: We willen zoveel mogelijk biologische voeding bij zoveel mogelijk mensen krijgen, dat is onze doelstelling. Er zijn in België en Nederland nog genoeg mogelijkheden om te groeien.

Zijn er plannen om met Ekoplaza naar Wallonië te gaan?

Luc Dossche: Als retailer willen we groeien in verschillende regio’s. Wallonië is één van de mogelijkheden, maar we kijken naar de hele Benelux. Maar op dit moment zijn er nog geen concrete plannen. We zijn er wel al aanwezig met onze groothandel. 

Betekenen schaalvoordelen ook lagere prijzen in de winkel?

Erik Does: Wij leggen onze focus niet op prijs. Als je inzet op prijs, schuif je de rekening door naar de volgende generaties en dat willen we niet. Wij focussen op kwaliteit en op langdurende relaties met onze leveranciers. Zo bouw je een heel andere samenleving op. We proberen ook zo dicht mogelijk bij onze leveranciers te blijven. 

Els Lammertyn: We bieden hetzelfde assortiment aan als Ekoplaza waar het kan, maar we gaan geen producten uit Nederland laten komen als we ze ook hier in België kunnen kopen. We willen het lokale en de eigenheid van de markt absoluut bewaren.

Erik Does: We gaan wel een stappenplan volgen en ervoor zorgen dat de winkels veel rationeler en veel meer datagedreven ingericht wordt, zodat de klant het beste assortiment heeft. Dat assortiment zal er in België anders uitzien dan in Nederland, maar in Nederland ziet het er vandaag in steden ook anders uit dan erbuiten. Om nog even terug te komen op dat element prijs: als je alleen maar naar prijs kijkt, kijk je niet naar de gevolgen van het handelen. We kijken naar het volledige plaatje. Dat is een kwestie van onze verantwoordelijkheid opnemen.

Denkt u niet dat prijs belangrijker wordt door de economische crisis?

Erik Does: Integendeel: misschien wordt prijs wel net minder belangrijk door de coronacrisis. Als de huidige pandemie ons iets duidelijk maakt, is het dat we onze middelen misschien wel helemaal anders moeten gaan gebruiken. Misschien moeten we de Europese landbouwsubsidies van 58 miljard euro niet uitgeven aan tarwe, soja en alle andere monoculturen, die ons in Europa ook nog eens obesitas en andere gezondheidsproblemen opleveren, met de bijhorende kosten voor de gezondheidszorg erbovenop. Als je het totale plaatje bekijkt, naar heel onze economie kijkt en niet naar een deel ervan, denk ik dat de kostprijs naar beneden kan gaan. Maar dan moet je er wel anders naar kijken.

Luc Dossche: Je moet ook rekening houden met de eerlijkheid van prijzen. We willen met Ekoplaza en met onze groothandel groeien, maar we moeten ook de telers meekrijgen. Omschakelen naar biologische landbouw brengt voor hen grote investeringen met zich mee. We willen dat mogelijk maken voor hen door een langdurige relatie op te bouwen. Dat gaat verder dan offertes uitschrijven op basis van prijs.

Els Lammertyn: Ik denk dat we door de schaalvoordelen de prijs wel op een organische manier iets laten zakken, zonder dat de landbouwers er moeten voor opdraaien. 

Klassieke supermarkten bieden steeds meer biologische producten aan. Hoe moeilijk is het voor een biospecialist om daar tegenop te boksen?

Luc Dossche: We kijken vooral naar onszelf, niet naar anderen. We willen geen lage prijzen-logica opleggen binnen het ecosysteem van de biologische voeding. Er zijn genoeg verschillen met klassieke foodretailers. We kijken meer op lange termijn. Ik denk ook dat er plaats is voor verschillende concepten: het is niet het een of het andere. Naast klassieke supermarkten zullen er altijd biologische speciaalzaken zijn die iets anders, iets meer aanbieden. Je komt bij de biospeciaalzaak voor een goed doordacht assortiment, met eerlijke prijzen en een goede kwaliteit. 

Els Lammertyn: We willen ook inzetten op kennis. Mensen willen vertrouwen, ze zoeken een houvast, iemand die hen kan helpen bij de keuzes die ze willen maken. Bij ons vinden ze een vertrouwd gezicht, iemand die hen kan informeren over producten. Dat is een toegevoegde waarde tegenover gewone supermarkten. 

Erik Does: Ik krijg al twintig jaar de vraag of biospeciaalzaken wel kunnen overleven nu supermarkten meer biologische producten verkopen. Ik denk dat we intussen bewezen hebben dat we een eigen plek hebben. We zijn vaak een aanjager van allerlei ontwikkelingen. We kijken naar plasticvrije initiatieven, we kijken naar onkruidverdelgers als glyfosaat en nemen daar het voortouw in. Dat zijn dingen waar de reguliere supermarkt totaal niet mee bezig is en ik verwacht niet dat dat in de komende tien jaar zal veranderen. Klassieke supermarkten zijn bezig met wat aandeelhouders van hen verwachten en vaak gaat dat niet over de beste voeding. De schaalgrootte die we nu introduceren, zal ons net in staat stellen om nog beter met hen te concurreren. We zijn bezig met collega-groothandelaars in Frankrijk en Italië om ook daar naar schaalvoordelen te zoeken. Dus nee, ik ben absoluut niet bang van klassieke supermarkten.

Ik krijg al twintig jaar de vraag of biospeciaalzaken wel kunnen overleven nu supermarkten meer biologische producten verkopen.  Ik denk dat we intussen bewezen hebben dat we een eigen plek hebben.  - Erik Does

In Nederland hebben jullie een campagne gevoerd waarin jullie gepresenteerd werden als de meest gifvrije supermarkt van het land. Gaan jullie dat ook hier doen?

Erik Does: Waarom niet? Het gaat om bewustwording en dat willen we ook aanmoedigen in België. Ons huismerk zal voor een groot deel plasticvrij verpakt zijn. We willen werden ons ook bemoeien met andere wereldproblemen en laten zien dat het anders kan. Onze hele plastic free benadering, met heel wat composteerbare verpakkingen, is iets waar we in vooroplopen. Andere supermarkten zeggen ‘het kost veel te veel, we gaan het niet doen’. Zo kom je nooit tot een oplossing. Onze leveranciers zijn blij dat wij die keuze maken. We schuiven het probleem niet door, we pakken het nu al aan. Dat zijn dingen waar klassieke supermarkten verantwoordelijkheid laten liggen. 

Welke invloed heeft de pandemie gehad?

Luc Dossche: We hebben een enorme groei gekend, groei die we ook kunnen vasthouden. 

Erik Does: Bij crisissen worden mensen zich bewuster van hun leefomgeving. Mensen letten er meer op dat ze hun lichaam op een goede manier voeden en wat de impact is van die keuzes voor de omgeving. Dat is wat we nu zien. We hebben een grotere groei dan klassieke supermarkten, omdat de consument bewuster wordt. Als ze meer op hun voeding letten, zijn ze misschien weerbaarder voor het virus. Dan gaat het niet meer over prijs. Meer gezondheid, meer vegan eten: dat komt er de komende jaren aan. Anders roven we onze aardbol leeg. We zullen anders moeten denken, anders moeten leven. 

U bent de verpersoonlijking van de evolutie die de biomarkt doorgemaakt heeft: het gaat niet meer alleen om idealisme, maar ook om zaken.

Erik Does: Ik vind het leuk om die twee te combineren. Je moet je idealen kunnen betalen. Ik heb een visie over wat onze voeding moet zijn en over zorgen voor de wereld en voor jezelf. Beide moeten in balans zijn wil je continuïteit kunnen verzekeren. Ik vind het leuk om te zien dat de impact van wat we doen elk jaar groter wordt. Het maakt me gelukkig.

Dit artikel komt uit de november-december editie van Gondola Magazine.